ABD’de Göçmen Kuşlar Avının Düzenlenmesi

1. Giriş

Bilindiği gibi Amerika Birleşik Devletleri, eyalet sistemi ile yönetilmektedir. Federal düzeyde, yani tek merkezden konulan tek avcılık kuralları sistemi, göçmen kuşlar avıdır. Bunun dışında belirli kurallar dışında, eyaletler kendi yerli av hayvanlarının avlanmasına ilişkin kuralları kendileri belirlemektedir. Federal kuralların belirlenmesinde kullanılan sistemler son yıllarda büyük değişiklikler geçirmiştir. Veri toplanması ve verilerin değerlendirilmesinde teknolojik ve bilimsel gelişmelerle beraber karar verme mekanizması da değişikliğe uğramıştır. İlerlemeye devam eden bilimsel ve teknolojik gelişmelerle, Kuzey Amerika’da avcılık kurallarının her geçen gün daha kuvvetli bir dayanağa oturduğu ve kurallar hakkındaki tartışmaların da azaldığı görülmektedir.

2. Kuralların konulması süreci

2.1.Çerçeve

Amerikan Balıkçılık ve Yaban Hayatı İdaresi (FWS), 1918 tarihli Göçmen Kuşlar Anlaşması Yasası’nın yürürlüğe girmesinden bu yana göçmen kuşlar avının kurallarını belirlemekle görevli ve yetkilidir. FWS avcılık düzenlemeleri için genel çerçeveleri belirler. Bunun dışındaki ayrıntıları yine Eyaletlerin kendi yaban hayatı ve avcılık idareleri kurallara bağlar.

Aynı anlaşmanın tarafı olan Kanada da kendi ülkesinde benzer kurallar çerçevesinde ve ABD ile uyumlu olarak avcılık kurallarını belirlemektedir. Kanada da bu işi yapan kurum, Kanada Yaban Hayatı İdaresidir (CWS).

2.2. Yöntem

Kuzey Amerika’da göçmen kuşlar genel olarak 4 ana uçuş yolu izleyerek göç etmektedirler. Bunlar Pasifik, Orta, Missisipi ve Atlantik uçuş yollarıdır. Her uçuş yolunun kendisine özgü biyolojik türleri, uçuş mevsimleri ve uçtukları yol üzerindeki bölgelerin özellikleri nedeniyle, göçmen kuşların avı bu uçuş yolları dikkate alınarak düzenlenmektedir. Her uçuş yolunun bir düzenleyici Konseyi vardır. Karar verme yetkisine sahip bu Konseyin altında da teknik çalışmaları yürüten ve biyologlar, eyalet yetkilileri, Kanada ve Meksika yetkililerinden oluşan Teknik Komiteler görev yapmaktadır.

FWS Ocak ayında Resmi Gazete’de “Ava Açık Sezonların Tespiti Niyet Bildirimi” adı altında bir taslak yayımlar. Bu yayımda aynı zamanda önemli konular ve değişiklikler hakkında da bilgi ve görüşlerini sıralar.

Uçuşyolu Teknik Komiteleri ve Konseyi Mart ayında, göçmen su (ördek, kaz, vb.) ve kara kuşlarının (üveyik, turna, çulluk vb.) avında olabilecek değişiklikleri görüşmek üzere bir toplantı yaparlar. Bu toplantı Eylül ayında açılan Erken Sezon için yapılır. Konsey önerilerini FWS’nin Düzenlemeler Komitesi’ne sunar. Bu Komite, FWS’nin 4 bölge müdüründen ve Başkandan oluşmaktadır.

FWS erken sezon için belirlemiş olduğu tasarısını Temmuz ayında Resmi Gazete’de yayımlar. Bundan sonra tasarı üzerinde ilgili tarafların ve kamuoyunun görüş ve eleştirileri alınır ve Ağustos ayında Nihai Karar yayımlanır.

Eyaletler ise bu karar çerçevesinde kendi avcılık kurallarını Ağustos ayı içerisinde belirlerler. Eyaletler yasa gereği FWS’nin belirlediği Karar’dan daha kısıtlayıcı kurallar koyabilir, ancak Karar’ın kurallarını genişletemez ve bu Nihai Karar’ın getirdiği çerçeveden daha serbest avcılığa izin veremez.

Uçuşyolu Teknik Komiteleri ve Konseyler, Geç Sezon avını değerlendirmek üzere Temmuz ayında tekrar toplanırlar. Bu geç sezon, asıl ördek ve kaz avı sezonudur ve Ekim ayının ilk Cumartesi günü başlar. Konsey yine hazırlamış olduğu önerilerini FWS Düzenlemeler Komitesine sunar.

FWS geç sezon için belirlemiş olduğu tasarısını yine Resmi Gazete’de Ağustos ayında yayımlar. Kamuoyu görüş ve eleştirileri kabul edilir ve Nihai Karar Eylül ayında yürürlüğe girer.

Aynı Eylül ayı içerisinde eyaletler kendi sezon ve kurallarını belirler. Yine eyaletler bu kararlarında FWS tarafından belirlenen kuralları gevşetememektedirler.

2.3. Araştırmalar

Göçmen kuşların popülasyon durumunu belirlemek amacıyla bütün yıl araştırmalar yapılmaktadır. Avcılığa ilişkin kararlar alınırken eldeki verilerin en fazla bir yıllık olmasına dikkat edilmektedir. Yalnız habitat durumu ve bahar üreme istatistikleri geniş araştırmaları gerektirdiği için daha eski olabilir. Yıllık değişimler çok önemli olsa da asıl dikkat edilen husus, uzun vadedeki trend olmaktadır.

3. Mevcut durum

3.1. 2006 Araştırma Raporu

2006 yılı raporunda, ördek populasyonunun geçen yıla göre % 14 oranında bir artışla, 36.2 milyon olduğu tahmin edilmiştir. Raporun ortaya çıkması için yapılan habitat araştırmalarında, uçakla, helikopterlerle ve biyologlarca karadan yapılan sayımlarda yaklaşık 5.2 milyon kilometre karelik alan katedilmiştir. Ortaya çıkan rapor 61 sayfadan oluşmakta, genel sonuçlar olduğu gibi, teknik ve bölgesel detayları, grafikleri, haritaları ve istatistikleri de içermektedir.

3.2. Örnek karar: 2006-2007 Geç Sezon Kuralları

2006-2007 geç sezon avına ilişkin FWS Nihai Kararı 23 Eylül 2006 tarihinde yürürlüğe girmiştir. FWS bu karara esas teşkil eden tasarısını ise 11 Nisan 2006’da yayımlamıştır. Karardaki bazı ayrıntılardan örnek vermek gerekirse, Orman Çulluğu avında limit günlük 3 adet ve bagaj limiti 6 adettir. Atlantik Uçuşyolunda bulunan Maine Eyaleti için çulluk avı 2 Ekim tarihinde başlayacak ve 28 Ekim’den 30 Ekim’e kadar kapalı olmak üzere 1 Kasım’da son bulacaktır. Missisipi Uçuşyolunda yer alan Louisiana Eyaletinde ise çulluk avı Aralık ayının 18’inde başlar ve 31 Ocak tarihinde biter. Pasifik Uçuşyolunda bulunan bütün eyaletlerde bu sezon çulluk avı kapalıdır. Kararda bazı eyaletlerde, su çulluğunda günlük limit ile bagaj limitinin aynı olacağı belirtilmektedir.

Ördek avında sezon tarihleri yine Uçuşyolları ve bunların altında da eyaletlere bağlı olarak değişmektedir. Tarihler değişmekle birlikte Atlantik ve Missisipi Uçuşyollarında ördek avı limiti 15 ve bagaj limiti 30 olarak belirlenmiştir. Yine örnek olarak verebileceğimiz Michigan Eyaletinde eyalet kuzey orta ve güney olmak üzere üçe bölünmüş ve tarihlerde buna göre değişiklikler yapılmıştır. Yine bölgelere ayrılmış olan başka bir eyalet Wisconsin’in Kuzey Bölgesinde ördek avı sezonu yalnızca bir aydır. Vermont Eyaletinde ise göllere ve bölgelere göre ayrı ayrı tarihler ve limitler belirlenmiştir. Buna göre Vermont Eyaletinde bulunan Champlain Gölünde Kanada kazı, 21 Ekim’den 4 Aralık’a kadar avlanılabilecek ve günlük limit 3, bagaj limiti de 6 olacaktır. Aynı Eyaletin başka bir gölünde bu tarihler ve limitler değişmektedir.

Örnek olarak verilen bu tarih ve sayılar sadece çeşitliliğin anlaşılması amacıyla verilmiştir. Ülke genelinde çok çeşitli limit, tarih ve kurallar mevcuttur.

4. Ördeklere özel: Uyumlu Av Yönetimi

Ördek avı kurallarıın oluşturulması, sezonun kaç gün olacağı, günlük limitlerin ne kadar olacağı, her gün hangi türden limitte ne kadar bulunması gerektiği ve hangi günler avlanılması gerektiği gibi hususları içermektedir.

Geçmişte ABD’de bu kuralların konulması sürecinde, siyaset, göçmen kuşlar uzmanlarının görüşleri ve bir türün populasyonunun azaldığı farkedildiğinde bir şeyler yapma ihtiyacı gibi sosyal ihtiyaçlar yer almaktaydı. Bütün bu faktörler, su kuşlarının populasyon durumu ve populasyon ile kurallar ve avcılık arasındaki ilişkinin anlaşılması düzeyine bağlıydı.

1990lı yıllardan önce, bu tür kuralların belirlenmesine yönelik tartışmalarda şunun gibi sözler çoğunlukla duyulmaktaydı: “Bu sene ördekler azaldı, o nedenle limitler düşürülmeli”, “Sezonun yedi gün artırılması bence çok fazla”, “Bu sene ördekler fena değil, limiti artırabiliriz, ancak sezonu uzatmaya gerek yok...” “Limitler aynı kalsın, ördekler arttı, sezonu uzatalım” “Ördek avını hemen kapatalım”

Bir çok yönden, bu sistem uzun yıllar işlemişti. Habitat koşullarındaki büyük değişmelere karşın, hem ördek populasyonları hem de avcılık imkanları belli bir düzeyde götürülebilmişti. Ne var ki, bu kuralların ördek populasyonları ve avı üzerindeki etkisi büyük bir muamma idi. Bu kurallarla yapılan etki çok da fazla belli olmuyordu. Bu belirsizliğin önüne geçmek amacıyla, 1990ların başında Uyumlu Av Yönetimi (AHM) süreci geliştirildi. Bu daha geniş bir program olan Uyumlu Kaynak Yönetimi uygulamasının bir parçasıydı.

AHM karar vericilere daha nesnel, daha iyi bilgilendirilmiş ve daha az şüpheli bir karar verme süreci imkanı hazırlamaktadır. Aynı zamanda izleyici mercilerin ve tüm tarafların rollerini de daha iyi belirlemiş ve avcılık kurallarının belirlenmesinde tartışmaya yer bırakmayacak bir bilimsel çerçeve getirmiştir.

Bu Yönetim sisteminde bilgisayar programları ve modeller büyük önem taşımaktadır. AHM sistemi verilerle çalışır. Sulak alan ölçümleri, kuş sayımları, yuva sayımları, yumurta sayımları, kuş halkalama çalışmaları ve avlanan kuşlarla ilgili bilgiler hepsi bu modellere veri olarak girmektedir. Hayatta kalma oranları ile üreme oranları yıllık olarak kuş sayımları ve avlanan kuş bilgileri ile ilişkilendirilmektedir. Tüm bu bilgiler yıllara, sezonlara ve bölgelere göre ayrılmakta ve sonunda modellere veri olarak girilmektedir.

İlgili tüm tarafların bu bilgiler üzerinde ve sonuçlar hakkında mutabakata varması ideal olan ise de ne yasal yönden ne de teknik olarak bu sistemde mutabakat olmazsa olmaz koşul değildir. Kesin olmayan hususlar konusunda modellere bilimsel teoriler, çeşitli ihtimaller ve birbirinden farklı görüşler dikkate alınarak alternatifli olarak uygulanmaktadır.

Birden fazla model çalıştırıldığı için, gerçek dünyayı tespit edebilen bir model olsa dahi, bilimadamları bu modelin sonuçlarını diğerleri ile karşılaştırarak hangi hipotezin doğru sonuç verdiğini ve örneğin yeşilbaş ördek populasyonunu doğruya en yakın bir şekilde görebilmektedirler.

1997’de başlayan bir uygulamaya göre, bu araştırmalar sonucunda ortaya çıkan 4 ana av sezonu ihtimali bulunmaktadır: çok kısıtlayıcı, kısıtlayıcı, orta ve serbest. Her değişik paket, 4 uçuşyolu için geliştirilmiş özel senaryolar ve bu senaryolara uygun avlanma kuralları içermektedir. Modeller çalıştırıldığında ortaya çıkan populasyon durumuna göre bir optimal av programı belirlenmekte ve karar vericilere bu programa göre av sezonunu seçme imkanı tanınmaktadır.

Uyumlu Av Yönetimi sistemine göre ortaya çıkan sonuçlar çok güvenli olduğu için artık karar vericilerin elinde sağlam bir dayanak bulunmaktadır.

AHM sistemi şu anda sadece ördek avı için kullanılmaktadır. Kurulması ve kullanımı çok yoğun bir bilgi birikimi gerektirdiği için diğer su kuşlarına uyarlanmasının zaman alacağı tahmin edilmektedir. Buna karşın bir çok türde benzer modellerin uygulanmasına başlanmış olup henüz deneme aşamasındadır. Çoğu türün av sezonu ve kurallarının tespitinde de bazı ara modeller kullanılmaktadır.

5. Sonuç

Göçmen kuşlar uluslararası düzeyde en çok ilgi gören yaban hayvanları gruplarından birisidir. Sulak alanların ve meraların kaybından en fazla zarar gören yaban hayvanlarının göçmen su kuşları olduğu tahmin edilmektedir. Bu bakımdan, göçmen kuşların avı ve avı için konulacak olan kuralların sağlam bilimsel temellere oturması ve uluslararası düzenlemeler ile yönetilmesi büyük önem arz etmektedir. Bu itibarla, ABD ve Kanada’nın göçmen kuşlarının populasyon durumlarının tespitinde ve av sezonu kurallarının belirlenmesinde almış oldukları mesafe ve sistemlerinin anlaşılmasının, ülkemizin av kurallarının belirlenmesindeki tartışmalarda yol gösterici olacağı umulmaktadır.

Mehmet Ekizoğlu

30 Nisan 2007 /Ankara

Yararlanılan kaynaklar:

Trost, R. E., D. E. Sharp, S. T. Kelley, F. D. Caswell. 1987. Duck harvests and proximate factors influencing hunting activity and success during the period of stabilized regulations. Trans. North Am. Wildl. Nat. Resour. Conf. 52:216-232.

• Byron K. Williams, U.S. Geological Survey, Division of Biological Resources, Adaptive management and the regulation of waterfowl harvests, The Wildlife Society Bulletin, Vol. 23(3):430-436).
• Central ve Pacific Flyway Technical Committees web sayfaları ve yıllık raporları.
• Waterfowl Population Status Report, USFWS, July 25, 2006.
• Migratory Bird Hunting: Late seasons and bag and possession limits for certain migratory game birds., Department of Interior, Fish and Wildlife Service, 50 CFR Part 20, Federal Register No:184, September 22, 2006.

The United States Fish and Wildlife Service.

Migratory Bird Treaty Act of 1918.

Canadian Wildlife Service.

Adaptive Harvest Management, The USFWS Division of Migratory Bird Reports.